Knowhow: Het horloge en het uurwerk

Hoe slaagt uw horloge erin om altijd de juiste tijd aan te geven? Hiervoor gaat achter de wijzerplaat een indrukwekkend mechanisme schuil. Het is quartz of mechanisch. Maar hoe werkt dit eigenlijk? Ab van Hell legt het, als horlogemaker voor u uit.

Een mechanisch horloge is, de naam zegt het al, volledig mechanisch en er komt geen elektronica aan te pas. Het werkt als volgt: de aandrijfbron is een veer (vergelijk dit met het gewicht van een klok) en deze veer drijft een raderwerk (tandwielen) aan. Aan het einde hiervan bevindt zich het anker/balans/spiraalveer. Het laatste tandwiel is het ankerrad dat het anker heen en weer laat gaan en het anker zet de balans in beweging. Het tempo waarin deze heen en weer schommelt, bepaalt hoe snel het horloge loopt. Denk hierbij aan de slinger van een klok, hoe langer de slinger, des te trager gaat deze heen en weer en des te langzamer loopt de klok. Aan de voorzijde van het uurwerk komt een as naar boven waar de minuutwijzer op zit, deze draait één keer per uur rond, op deze as zit een tandwiel met een bus er overheen geschoven waar de uurwijzer opzit. Het minutenrad (waar de minutenwijzer opzit) en het uurrad (waar de uurwijzer opzit) zijn gekoppeld door middel van een tandwiel dat er voor zorgt dat de minuutwijzer één keer per uur ronddraait en de uurwijzer één keer per 12 uur.

Binnen de mechanische horloges zijn twee categorieen. De eerste is de handopwinder. Hier moet je zelf met de hand de veer opwinden door de kroon (knopje) met de hand te verdraaien. Bij de meeste horloges, die een gangreserve hebben van circa veertig uur, is het goed om bij dagelijks dragen het horloge één keer per dag op een vast moment helemaal op te winden. De tweede categorie is de automaat. Hier zet je bij het bewegen van de pols een rotor in beweging die de veer van het uurwerk opwindt. De rotor is een schijfje dat wat betreft omvang het halve uurwerk beslaat. Steeds als je de pols beweegt, valt het schijfje naar het laagste punt, zodat het blijft draaien en de veer dus blijft opwinden.

Het analoge quartzuurwerk (met wijzers)

Het analoge quartzuurwerk bestaat uit twee delen, een mechanisch deel (tandwielen) dat er voor zorgt dat de wijzers ronddraaien en een elektronisch gedeelte dat zorgt voor de aandrijving en het tempo bepaalt waarin de tandwielen ronddraaien. 
Hoe werkt het? In het uurwerk zit een batterij, deze geeft de stroom af aan een quartzkristal. Dit is een kristal in de vorm van een stemvork. Door de stroom gaat de kristal trillen in een hoge frequentie (32.768 trillingen per seconde). Via het elektronisch circuit wordt deze frequentie teruggebracht naar één puls per seconde en deze wordt doorgestuurd naar een spoel. Via deze spoel wordt een magneet (rotor) in beweging gezet en zo wordt het raderwerk, waar ook de wijzers op zitten, in beweging gezet.

Dit was in het kort de uitleg van de werking van een mechanisch uurwerk en een quartzhorloge. Wilt u meer weten of heeft u vragen? Laat het ons dan weten of wij zien u graag in één van onze winkels.

Winkel Amersfoort     Winkel Apeldoorn